Roddelen kan een positieve uitwerking hebben voor de verspreider, de ontvanger én het doelwit. “Roddelen is een verstandige manier om te begrijpen wat er om je heen gebeurt en om te zoeken naar de beste aanpak van een sociaal probleem.”
“Mensen roddelen veel. Elke dag”, zegt Martinescu. Dat alleen zegt eigenlijk al iets over het belang ervan. Het helpt mensen volgens Martinescu vooral om de sociale situatie om zich heen te begrijpen. En dat werkt vaak goed. Alle drie de betrokkenen – verspreider, ontvanger én doelwit – kunnen ervan leren.
Daarvoor moet degene waarover wordt geroddeld er natuurlijk wel van weten, en juist dát is doorgaans niet het geval bij roddelen.
Groepsnormen
Volgens Martinescu is er wel een grote kans dat mensen door hebben dat er over ze wordt geroddeld. In een van haar onderzoeken vroeg Martinescu respondenten of ze wel eens achter een roddel over zichzelf waren gekomen. “De meesten herinnerden zich minstens één geval. Ze vingen na een vergadering geroddel op van collega’s die nog even bleven hangen of ze werden door een andere collega op de hoogte gesteld.”
Een doelwit kan dan van slag raken of het er niet mee eens zijn, maar het vertelt wel iets over hoe anderen zijn of haar gedrag interpreteren. “Je moet daarom altijd goed luisteren en proberen te begrijpen waarom er over je wordt geroddeld. Misschien hebben collega’s te weinig informatie of weten ze niet goed hoe ze je gedrag moeten duiden.”
Ook voor de groep als geheel kan roddelen nuttig zijn. Het is namelijk ook een manier om normen te bepalen. Als je anderen hoort praten over iemand die altijd te laat is of te lang luncht, weet je dat daarop gelet wordt. Het kan de cohesie in de groep versterken als iedereen dezelfde normen deelt. Maar als er te veel negatieve roddels de ronde doen, kunnen mensen bang worden dat er van alles achter hun rug om gezegd kan worden. Dan daalt de groepscohesie juist.
Geheim is goed
Roddelen is vooral een manier om achter informatie te komen waar je niet zomaar bij kunt, zegt Martinescu. Wat gebeurt er met onze salarissen? Gaan we fuseren met die andere organisatie? Hoe functioneert die collega op een andere afdeling? Als een organisatie alle informatie openbaar zou maken, is roddelen als kennistoegang niet meer nodig. Maar dat kan volgens Martinescu weer een nieuw soort roddels uitlokken. “Over al die informatie moet gepraat worden.”
Het is bovendien maar goed ook dat sommige roddels in het geheim gebeuren, denkt Martinescu. Als je wil weten of iemand echt zo lui is als jij denkt, is erover praten met een collega minder schadelijk dan dat idee meteen online zetten. “Roddelen is een verstandige manier om te begrijpen wat er om je heen gebeurt en om te zoeken naar de beste aanpak van een sociaal probleem.”
Voor roddelen als uitlaatklep is verborgenheid ook handig. Als het niet sociaal geaccepteerd is om boos of gefrustreerd te zijn, kun je je irritatie op een veilige manier wel bij één collega kwijt. Maar wees je als roddelaar wel bewust van de kracht ervan. Martinescu: “Besef dat je iemands publieke imago vormt. Dat kan voor je collega waarover je roddelt grote consequenties hebben.”
Geen geroddel bij Yools
Het Vlaamse webdesignbedrijf Yools zet in op feedback in plaats van roddelen. Collega’s kunnen elkaar uitnodigen voor ‘een blokje om’ om hun samenwerking te bespreken. Een keer in de maand kunnen ze zichzelf of anderen nomineren voor 360 graden feedback. Medewerkers die zijn genomineerd kiezen iemand die ze vertrouwen. De vertrouweling verzamelt van iedereen feedback en vat die samen in een een-op-eengesprek met de genomineerde. Zo’n gesprek begint met zelf-feedback. Oprichter Alexander Vuylsteke: “Dat wordt door iedereen beschouwd als positief, niet iets om bang voor te zijn.”
Elke maand wordt een op de tien medewerkers genomineerd, zegt Vuylsteke. Hij wil zo drempels weghalen om feedback te geven en stil te staan bij eigen gebreken. Vóór de stapsgewijze invoering sinds 2014 ‘klaagden’ medewerkers nog wel eens over stroef lopende samenwerking met collega’s. “Dat kostte vooral energie en dat gebeurt nu niet meer”, zegt Vuylsteke. “We zeggen nu vaak: waarom halen we die collega er niet gewoon bij?”
Negatieve roddels
In 1997 maten de sociologen Dunbar, Mariott en Duncar dat 65 procent van de gesprekken tussen individuen gaat over sociale onderwerpen. Slechts 5 procent daarvan is negatief.
Psychologe Elena Martinescu denkt dat roddels vaker een negatieve lading hebben in competitieve organisaties, waar het falen van de één verbonden is met het succes van de ander.
Yools-oprichter Alexander Vuylsteke: “Soms is roddelen nuttig, als je bijvoorbeeld advies wilt voor een gesprek met iemand die steeds te laat komt bij vergaderingen. Maar als roddelen doelloos is, is het niet oke.”
Gepubliceerd in Intermediair