Dit artikel is gepubliceerd in Mens en Natuur.
Op Camperduin wappert een groene strandwimpel, uitgereikt door het project Het Groene Strand. Een heleboel organisaties werken hier samen aan meer ruimte voor natuur. Met succes.
Het waait vandaag hard bij Camperduin. Het lichtbruine haar van IVN’er Foppe de Haan waait wild in het rond als hij zijn lievelingsstrand opstapt. Een tiental gekleurde kites danst in de lucht. Verder zijn er weinig mensen te bekennen. ‘Het is hier altijd lekker rustig’, zegt Foppe. Boven hem kijkt een meeuw om zich heen, rustig drijvend op de razende wind. ‘Er liggen hier soms heel veel scheermesjes’, zegt Foppe. ‘Andere keren zijn het rugschilden van inktvissen of zeekatten, of eikapsels van de wulk.’ Die worden gelukkig niet machinaal weggehaald, zoals weleens gebeurt op andere stranden. Bij Camperduin wappert niet voor niets een groene strandwimpel. De vlag
is voor stranden waarvan de gemeente, ondernemers en omwonenden hun best doen om de natuur meer ruimte te geven. Natuurlijke aanspoelsels mogen hier lekker blijven liggen.
Rustig broeden
‘In vers zeewier krioelt het vaak van de standvlooien’, zegt Foppe. ‘Dat is
heel interessant eten voor zeevogels.’ Zelf is hij ook op zoek naar ander soort
aanspoelsels. Hij bukt en pakt een ronde steen op. ‘Dit is een van de drie plekken in Nederland waar stenen op het strand liggen’, zegt hij. ‘Die zijn honderdduizend jaar oud, hierheen gekruid tijdens de ijstijd.’ Foppe volgt de Natuurgidsenopleiding bij IVN Noord-Kennemerland, voor als hij over een jaar klaar is met zijn werk als strategisch adviseur op het ministerie van Economische Zaken en Klimaat. Hij heeft bewust gekozen wat hij in die nieuwe fase wil doen. ‘Ik ga voor natuur.’ Dat doet ook het strand van Camperduin. IVN en andere natuurorganisaties van het project Het Groene Strand zagen hier kans om natuur te laten floreren. Er werd een stuk strand en duinen afgeschermd voor loslopende honden zodat vogels rustig kunnen broeden. Strandpaviljoens werken aan een plasticvrij terras, zonder
wegwaaiende bakjes en bekers. En verschillende vrijwilligers uit de buurt
bekommeren zich gezamenlijk om de natuur op het strand door het met de
hand schoon te maken. Camperduin is inmiddels een van de acht Nederlandse stranden met een groene wimpel. Een ander belangrijk onderdeel van het project Het Groene Strand is natuurbeleving. Daarop mikt Foppe met zijn toekomstige excursies. Bewonderend kijkt hij naar het zand dat voor hem uit stuift. Elk schelpje ligt op een heuveltje. Een steen lijkt bijna te zweven op het zand dat alleen in een langgerekte luwte is blijven liggen. ‘Deze is te zonde om op te pakken’, zegt Foppe. ‘Moet je die lijnen zien!’ Even later breekt hij een ronde kei in tweeën. ‘Dit is veen’, legt hij uit. ‘Uit de tijd dat je vanaf hier nog zo naar IJsland kon lopen, zo’n tienduizend jaar geleden.’
Jonge duinen
Hij klimt een stukje omhoog om het helmgras beter te bekijken. ‘Zo’n fantastische plant’, zegt hij. ‘Dat is samen met biestarwegras bijna de enige plant die het hier overleeft. En het kruipt steeds omhoog totdat er een hogere duin ontstaat.’ Dit helmgras is betrekkelijk nieuw. Vlak voor de Hondsbossche Zeewering werd hier acht jaar geleden 30.000.000 kuub extra zand neergelegd en ruim 14 hectare helmgras geplant. Voordat we de duinen inlopen kijkt hij nog een keer uit over de zee. Hoge golven krullen om. Schuimvlokken vliegen over het natte zand. Tegen de grijze lucht springt een kitesurfer in slow motion metershoog de lucht in. Foppe wijst op een rij windmolens aan de horizon. ‘Daar heb ik nog aan meegewerkt als secretaris
van het energieakkoord.’ Camperduin is ook een Groen Strand omdat er goed wordt gemonitord hoe het gaat met de natuur. Dat doet strandwerkgroep Camperduin van stichting Anemoon hier al twintig jaar. ‘We maken elke twee weken een wandeling en inventariseren wat er is aangespoeld’, vertelt vrijwilliger Yvonne Koning over de telefoon. ‘Alle dierlijke en plantaardige organismen.’ In de gedocumenteerde vondsten zijn trends en cycli te herkennen. Yvonne: ‘De otterschelp was bijvoorbeeld jaren weg, maar wordt nu weer veel gevonden. Sinds enkele jaren
treffen we naast de gewone zwemkrab steeds vaker de grijze zwemkrab aan.’
Steeds andere organismen
Ook menselijk ingrijpen heeft effect op wat er op het strand leeft. Zo heeft
Camperduin sinds 2015 een lagune, een aangelegde brakwaterplas die wordt
aangevuld door kwel- en regenwater en soms instromend zeewater. ‘Daar zagen we vorig jaar voor het eerst strandgapers en kokkels liggen’, zegt Yvonne. ‘Die kende ik zelf alleen uit de Waddenzee. Nu zie je ze veel in het slib liggen als de lagune ondiep is.’ Niet lang na het afschermen van het broedstrand werd dit jaar een nestje van de bontbekplevier ontdekt, vertelt Yvonne enthousiast. ‘Superleuk!’ Met de nieuwe windmolens aan de horizon verwacht ze dat weer andere soorten zullen aanspoelen. ‘Organismen
die zich vestigen op die molens en er bij zware stormen worden afgeslagen.’
In de Hondsbossche duinen breekt plotseling de zon door. Het wuivende helmgras schittert groen en goudkleurig op de duinrand. ‘Prachtig hè’, zucht Foppe. ‘Het is niet voor niets dat de Nederlandse stranden altijd al kunstenaars trekken.’ Andere bezoekers genieten er ook van. Een man waadt in een trui en onderbroek door het zeewater. En dan zijn er nog de kitesurfers. Foppe vindt het mooi. Hij ziet mensen graag recreëren in de
natuur.
Opgejaagde vogels
Hetzelfde geldt voor Masja Gielstra, projectleider Groene Strand bij IVN.
Maar dan wel met genoeg oog voor al het andere dat er leeft. ‘Als je de natuur met rust laat, ontstaat er nog veel meer moois. Dat kun je vervolgens ook weer beleven’, legt Masja uit. Dat is soms lastig, want een goed gecamoufleerd nestje zie je zo over het hoofd. Ze is blij dat ook de Vogelbescherming meewerkt aan Het Groene Strand. ‘Hoe je vogels
beschermt, verschilt erg per locatie. Soms is het plaatsen van kooien rondom
een nest genoeg, of je legt pellets neer waar vogels onder kunnen schuilen.’
IVN houdt zich in dit Groene Strandproject vooral bezig met educatie en
natuurbeleving. Masja: ‘Er zijn cursussen voor ondernemers rondom het strand. Dat zijn bijvoorbeeld strandpaviljoens,maar ook vakantieparken. We leren wat zij kunnen bijdragen aan de natuur en aan de beleving van hun gasten.’ Er bestaan inmiddels strandzoekkaarten,strandbingo en een boekje over natuur op het strand. Laatst deed een vereniging van strandhuisjes mee aan een training, vertelt Masja. ‘Veel mensen met een seizoenshuisje hadden geen idee van wat er allemaal op het strand leeft. Ze zeiden dat ze voorheen wel eens hun hond loslieten, maar dat ze dat nu niet meer doen.’ Honden mogen op grote delen van het strand wel los rennen,maar tijdens het broedseizoen niet op broedplekken, zoals direct achter de duinrand.
Die jonge Hondsbossche duinen zijn nog volop in ontwikkeling. De bovenste laag zand rolt er over de glooiingen. ‘Zo zie je het echt gebeuren’, zegt Foppe. ‘Duinen staan eigenlijk nooit stil.’ Hij hoopt dat hij hier over een paar jaar ook een nestje mag ontdekken. Het zou een mooi resultaat zijn in dit nieuwe duingebied. Binnen enkele minuten wandelen staat Foppe alweer op de dijk, met uitzicht op het polderlandschap. In de plas Putten, vlak achter de dijk, spot Foppe vaak de kluut, de grote stern en soms een lepelaar. Die verschillende biotopen en ecosystemen wil hij hier graag met elkaar verbinden. ‘Dat maakt het ook een prachtig gebied voor natuurexpedities.’l
Het Groene Strand
Het Groene Strand is een samenwerking tussen LandschappenNL, Stichting Duinbehoud, IVN Natuureducatie, Stichting Anemoon en Vogelbescherming Nederland om natuur en natuurbeleving terug te brengen op de Nederlandse stranden. Het Groene Strand is mede mogelijk gemaakt door
een bijdrage van de Nationale Postcode Loterij.
Gepubliceerd in Mens en Natuur.
Foto’s: Liesbeth Dingemans