De Nederlandse Bernadette (55) en haar Amerikaanse man Peter Seely (56) lopen voorop in de farm-to-table trend in de Verenigde Staten. Ze bakte dit jaar kaaspannenkoeken op de eerste schooldag van haar jongste dochter. Zo krijgt de tienjarige Emma toch nog wat Nederlandse cultuur mee in de Mid West. Al bijna dertig jaar runt Bernadette met haar man een gezin met vijf kinderen en een Amerikaanse boerderij. Het is een CSA, kort voor Community Supported Agriculture. Honderden gezinnen uit de buurt steunen het boerenleven van de Seelys.
In Nederland is het fenomeen gemeenschapslandbouw of Herenboeren pas net in opkomst, maar de Amerikanen kennen het al lang, mede dankzij Bernadette. Ze startte in 1988 de eerste CSA in de Mid West en tientallen boeren volgden dat voorbeeld. De populariteit van gemeenschapslandbouw groeide de afgelopen jaren hard en past perfect in de farm to table-trend: eten direct van de boer.
Risico delen
Een CSA draait op leden, dat kunnen er een handjevol zijn of, in het geval van de Seely’s, achthonderd. Die leden betalen vooraf voor een heel seizoen groenten en dragen zo samen de risico’s van het boerenleven. Als de schimmel of het noodweer toeslaat, krijgt iedereen wat minder groenten. “Elk zaadje dat wij in de grond stoppen, is al verkocht”, vat Bernadette het samen. Dat maakt het makkelijker om de boerderij duurzaam te laten draaien. “We verspillen minder voedsel”, zegt Bernadette. Ze vergelijkt het met groenten verkopen op de markt. “Dan kom je altijd met een kwart van je groenten terug, wat je na een marktdag niet meer goed kunt bewaren.” De leden zijn niet alleen financieel handig, ze maken het werk ook gezellig en duidelijk zinvol. Auto’s rijden af en aan op het parkeerplaatsje naast het boerenhuis en Bernadette hoort vaak enthousiaste verhalen van kinderen die nu eindelijk wél wortels eten.
“Elk zaadje dat wij in de grond stoppen, is al verkocht”
Bernadette ontmoette haar man Peter Seely halverwege de jaren ’80 op een kleine Amerikaanse middelbare kostschool waar ze allebei werkten. Hij als wiskundeleraar, ook verantwoordelijk voor de moestuin, zij als gymjuf. Ze besloten om samen de landbouw in te gaan. In Nederland en Amerika proefden ze het boerenleven en leerden over kassen, irrigatiesystemen en verschillende boerenbusinessmodellen. Bij de eerste CSA’s van de Verenigde Staten raakten ze in de ban van gemeenschapslandbouw. Het lijkt eigenlijk op crowdfunding; je begint pas als er geld is. Handig, vooral als je geen boerenachtergrond hebt. Peter: “We begonnen met maar een paar jaar ervaring, zonder te weten wat er eigenlijk van het land af zou komen.”
Het eerste jaar had het boerenechtpaar vijfendertig leden en deden ze al het werk zelf, kind op de rug. Om een band met leden op te bouwen organiseerde Bernadette elke maand ‘potluck’-dinertjes, waarbij iedereen iets te eten meenam. Inmiddels komt de gezelligheid vanzelf. Bernadette: “Een boerderij trekt mensen.” Dochter Anneke knikt lachend. “Ik zie hier elke dag wel iemand die ik nog nooit heb gezien.” Het gezin zit op een zonnige maandagmiddag aan een volgedekte lunchtafel in de tuin. De drie dochters zijn aangeschoven. Anneke (29), die tot haar 27e jaar op het bedrijf heeft gewerkt, vertrekt zo naar haar zomerbaantje in een restaurant in de stad. Administratieve hulp Esther (15) is achter de computer vandaan gekropen en de blonde, sproetige Emma (11) draagt een T-shirt vol paarse spetters van het kersen ontpitten.
Iedereen een plekje
Het is een van de de drukste dagen in de week, tientallen leden helpen op maandag en donderdag mee op de boerderij in ruil voor hun groenten. Ze plukken tomaten uit de tot de nok toe gevulde kassen, werken op het land of vullen groentenboxen in de schuur. Bernadette: “Zo geven we iedereen een plekje op de boerderij”. Een belangrijk doel van de CSA is om gifstofvrije groenten betaalbaar te houden voor ‘gewone mensen’, zegt Bernadette. “Zoals wij zelf.” Dat lukt vooral doordat er geen ‘middleman’ meesnoept, zoals een supermarkt. De Seelys leveren alle groentenboxen dinsdag en vrijdag af bij verschillende ophaalpunten, meestal garages van leden. Het grootste deel gaat naar de stad Milwaukee, een uurtje rijden verderop.
Bernadette en Peter doen alles zo duurzaam mogelijk. Ze belegden met geleend geld van de leden een dak met zonnepanelen en schaften zo ook elektrische golfkarretjes aan en een paar op eigen houtje ontwikkelde elektrische traktoren. Al vanaf het eerste moment verbouwt het echtpaar groenten biologisch, al is dat zonder papiertje. In plaats van zich elk jaar officieel te laten inspecteren, nodigen ze liever alle leden en stagiairs uit om te kijken en becommentarieren hoe natuurvriendelijk ze bezig zijn. Oud-stagiair Matt Friauf (34) beaamt dat terwijl hij een bestelwagen vol groentenboxen van de Seelys naar de stad rijdt. “Peter is heel open over hoe hij alles doet.” Met die kennis op zak startten Matt en zijn vriendin vorig jaar een eigen winter-CSA, met groentenboxen in de ijskoude, donkere maanden van Wisconsin.
Net Kerstmis
Via Matt en andere oud-stagiairs die hun eigen boerderij opzetten, reikt de invloed van de Seely’s nog verder dan hun 800 leden. Bernadette hoopt dat de jonge Emma straks de boerderij overneemt. De drie oudste kinderen kregen vroeger thuis les en hielpen zo’n zes uur per dag mee op de boerderij. Inmiddels zijn ze met het spaargeld van al dat werk hun eigen weg gegaan. Dochter Marika (23) is getrouwd en heeft twee kinderen en oudste dochter Anneke studeert onderwijskunde. Zoon Jim (27) vertrok naar New Orleans en verbouwt groenten op de lege vlaktes die orkaan Katrina in de stad achterliet. (www.paradigmgardensnola.com).
“Mensen vinden het soms lastig om de hele doos leeg te koken”
Bernadette en Peter kochten een paar jaar geleden een tweede boerderij. Door die af te betalen sparen ze voor hun pensioen, niet onbelangrijk in Amerika. Ondertussen blijven ze vernieuwen. Ze willen soep, saus of sappen gaan maken van de groenten met een vlekje erop en ze experimenteren met verschillende maten van hun groentenboxen. Waar andere CSA’s variëren met hele of halve boxen, bieden de Seely’s ook kwartboxen en binnenkort – “hopelijk” – zelfs op maat gemaakte groentenpakketten aan. “Mensen vinden het soms lastig om de hele doos leeg te koken.” Juist die mensen wil Bernadette bereiken, omdat zij dankzij een groentenbox vaak anders gaan eten. “Mensen vertellen bijvoorbeeld dat ze sinds hun lidmaatschap vaker thuis eten en dat de kinderen het uitpakken van de wekelijkse box bijna zien als Kerstmis.”
De drukte op de boerderij wordt nu bewust teruggeschroefd. Bernadette en dochter Emma ontdekten 2,5 jaar geleden dat ze de ziekte van Lyme hebben. Bernadette liep dat al 15 jaar geleden op. “Ik denk dat mijn symptomen minder heftig zijn dan bij anderen, omdat ik zo gezond leef.” Inmiddels kost het de ziekte haar wel veel energie. Waar ze vroeger vrolijk onderdak en maaltijden verzorgde voor allerlei bezoekers en stagiairs, bewaart ze haar inzet nu liever voor de dagelijkse onvoorziene klussen. Buiten het gezin wonen er geen extra mensen meer op de boerderij. Zo kan Bernadette haar dochters af en toe exclusief verwennen met een Hollandse pannenkoek.
Dit artikel is gepubliceerd in de Krant van de Aarde