PvdA-leden hoeven niet naar een bijeenkomst te komen om hun stem binnen de partij te laten gelden. Sinds 2016 kunnen zij in een livestream meestemmen vanuit hun spreekwoordelijke luie stoel. Als er duidelijke conclusies uit het online stemlokaal komen, is dat meteen een officieel PvdA-besluit.
Op dezelfde manier kunnen leden ook eigen onderwerpen in de LedenKamer zetten. Met genoeg steun wordt zo’n idee/motie per enquête voorgelegd aan de rest van de leden. ‘One person, one vote’ luidt het nieuwe PvdA-mantra. Zelfs niet-leden kunnen ideeën aandragen, want ‘hoe meer mensen meepraten, hoe beter’, aldus het uitlegfilmpje op de website.
“We besloten om radicaal te democratiseren”, vertelt Jan Blom, directeur van het partijbureau. “In regionale actiecentrabouwen we een politieke agenda van onderop.” Het zijn vier centra verspreid over het land, waar iedereen mee mag praten en waar Kamerleden regelmatig langskomen. De vereniging kent geen afgevaardigden meer. Dat waren benoemde leden met stemrecht namens vierhonderd lokale afdelingen tijdens Pvda-congressen. Blom: “Elk lid heeft een gelijke stem.”
Lijkt dat op hoe andere politieke partijen democratiseren, zoals de ‘meetups’ van GroenLinks?
“‘One person, one vote’ is echt radicaal, dat doen andere partijen niet. De GroenLinks meetups zijn mooi, maar dat is vooral zenden, weinig disucssie. Onze actiecentra zijn permanent. Het zijn er nu vier en dat breiden we nog uit. Iedereen mag mee praten, ook mensen van andere partijen, want niet alleen wij hebben de goede ideeën in pacht. En elke week komt een van onze Kamerleden langs in de actiecentra. Alle politieke niveau’s komen er bij elkaar.”
Kost dat niet veel tijd?
“Ja, maar het scheelt ook tijd, omdat je goed hoort wat er speelt. Een discussie over aardgasproblematiek kun je uit stukken halen, maar je kunt beter langsgaan. Uit de centra komen geweldige ideeën uit die je mee kunt nemen naar de Tweede Kamer.”
Stemmen er nu andere mensen mee dan vroeger?
“Afgevaardigden waren vaak mensen met een lange staat van dienst binnen de partij. De nieuwe digitale werkwijze sluit meer aan bij jongeren. Dat zie je aan de mensen die het congres bezoeken en de mensen die meedoen met stemmingen. Er stemmen nu minstens twee keer zoveel mensen.”
Willen jullie meer een beweging zijn dan alleen een politieke partij?
“Ja. Je kunt niet meer vanuit Den Haag het land besturen zonder aan te sluiten op bewegingen in de samenleving. Je moet een bondgenoot zijn. In de politieke ledenraden gebruiken wij tegenwoordig altijd een ronde tafel, om inhoudelijk met leden te praten rond een onderwerp. Dat beoordelen leden beter dan bijeenkomsten in een plenaire zaal, blijkt uit evaluaties.
Leden waarderen het enorm als je werkvormen waarin ze hun eigen mening kunnen geven. Dat is ook een belangrijke functie van een politieke partij. De mensen zijn er niet voor jou, maar jij bent er voor hen. Luisteren is belangrijker dan zenden.”
Wordt er nog wel iets gezonden?
“Zeker. Er zijn de sociaal democratische uitgangspunten. De PvdA kan nooit een machine worden van ‘u vraagt, wij draaien’, we zijn geen populistische partij. Het verkiezingsprogramma is een manier van zenden, maar dat hebben we wel opgesteld door met veel maatschappelijke organisaties en mensen te praten. Zenden zou altijd vooraf gegaan moeten worden door luisteren.”
Hoe is het om als vereniging meer open te staan voor ideeën van buiten?
“De werkwijze van onderaf zit natuurlijk al in een politieke partij: van lokaal, naar provinciaal naar landelijk. Maar die allemaal met elkaar verbinden is redelijk nieuw. Dat vergt wel een cultuurverandering. Het is altijd goed om eerst de structuur aan te passen en dan te hopen dat cultuurveranderingen volgen. Daarom hebben we nu de actiecentra. Daar ga je oprecht met elkaar in gesprek, dat kan niet anders.”
Open staan voor ideeën betekent ook met de billen bloot. Is dat moeilijk?
“Nee, dat is juist uitstekend. In mijn ervaring worden plannen altijd scherper door ze te delen met anderen.”
Is het lastig om dan bij de kern te blijven?
“Een verkiezingsprogramma is een foto is van een moment. Je schrijft er zeker anderhalf jaar aan en met het verstrijken van de tijd wordt het steeds meer een gestolde werkelijkheid. Zeker in deze snel veranderende samenleving. Er zijn steeds nieuwe uitdagingen en problemen om het hoofd te bieden. Daarbij moet je natuurlijk wel goed je koers in de gaten houden: draagt dit nog bij aan de sociaaldemocratische idealen? De kernwaarde is nog altijd: zekerheid bieden en gelijke kansen. Wat je wil bereiken is dus hetzelfde, het is hoogstens van gezicht veranderd.”
Is het decentraliseren van nu deel van een golfbeweging? Komt straks niet iemand op het geniale idee om alles een beetje te centraliseren?
Haha, ja, de geschiedenis herhaalt zich altijd. Maar de vraag is of dat straks nog kan. Vroeger kon je als Kamerlid besluiten om ergens niet meer naartoe te gaan. Dan stopte de communicatie. Dat is in de digitale wereld niet meer zo. En dat moet je ook niet willen.
Gepubliceerd in VM.