Tom Szaky (31) wordt ook wel de Marc Zuckerberg van het afval genoemd. Zijn bedrijf Terracycle recyclet zogenaamd ‘niet-recyclebaar’ afval, met sponsors als Colgate, BIC en l’Oreal. Op de achterbank van zijn auto, tussen afspraken met Nederlandse bedrijven in, vertelt hij over zijn zelfverklaarde ‘liefde voor afval’.
Je bent voor afval ‘gevallen’ zeg je. Hoe gebeurde dat?
“Ik werd in 1982 geboren in communistisch Hongarije, waar nooit iets werd weggegooid. Later verhuisden we naar Canada en daar ontdekten mijn vader en ik dat mensen er elke vrijdag de gekste producten op straat zetten: hele televisies en banken. Die zouden wel stuk zijn dachten we, maar ze bleken prima te werken. Zo raakte ik gefascineerd door het concept ‘afval’. In Amerika werd ik bovendien verliefd op het ondernemerschap. Met die combinatie zijn de mogelijkheden eindeloos. Stel je maar eens voor: alles wordt op een dag afval.”
Je begon met plastic flesjes, maar stapte over op niet-recyclebaar afval. Waarom?
“Klopt. Frisdrankbedrijven wilden niet sponsoren, omdat er al allerlei manieren bestonden om flesjes te recyclen. Overal ter wereld verzamelen overheden immers zogenaamde ‘recyclebare’ materialen als plastic, papier en glas. Dat is mooi, maar nog steeds 80 procent van de bedrijven hebben zogenaamd ‘niet-recyclebare’ restproducten. Juist deze bedrijven zitten te springen om een duurzame oplossing voor hun afval. Daar kunnen wij helpen.”
Hoe werk je aan een duurzame oplossing?
“Het probleem is niet de techniek, zoals veel mensen denken, maar de ‘magische recycle-som’. Die is simpel: de verzamelkosten en de verwerkingskosten moeten lager zijn dan de waarde van het gerecyled materiaal. Het gaat dus zoals altijd om geld. Een product recyclen moet iets opleveren, anders heet het ‘niet-recyclebaar’.”
“Wat ontbreekt bij niet-recyclebare producten is een efficiënt systeem van verzamelen, verwerken en promoten. Dat zetten wij op met een team van wetenschappers en ontwerpers. Behalve kijken hoe een product uit elkaar gehaald en opnieuw gebruikt kan worden, gaan we op zoek naar makkelijke manieren om het afval op te halen en zorgen we dat mensen erover horen en mee willen doen. De sponsors schieten vervolgens financieel bij om de magische recylce-som rond te maken.”
Is er ook een materiaal dat je niet kunt recyclen?
“Pillen en rookmelders zijn nog niet gelukt, vanwege de strenge wetgeving rondom farmaceutische producten en radioactief materiaal. Sigarettenpeuken in Amerika bleken ook lastig; het kostte ons een half jaar voordat we ‘tabak’ over de post mochten versturen.
We gaan nu proberen om maandverband en tampons te recyclen. Daar zitten de problemen weer ergens anders: hoe gaan we vrouwen zover krijgen dat ze hun gebruikte artikelen inleveren en hoe maken we hiervan een veilig product, zonder ziektes die in het bloed kunnen zitten? Dat soort uitdagingen vind ik het leukst.”
Waar blijft dat ingezamelde afval? Jullie verkopen maar weinig producten.
“We kijken eerst of we het ingezamelde afval kunnen hergebruiken of upcyclen, zonder dat het uit elkaar gehaald wordt en er dus waarde verloren gaat. Dit soort ‘afvalkunst’, tasjes bijvoorbeeld, zie je vaak terug op foto’s, maar in feite is dat maar 5% van wat wij doen. Het andere ingezamelde materiaal wordt teruggebracht tot grondstoffen en verkopen we tegen de normale marktprijs aan allerlei bedrijven. Zo eindigt ons afval in douchegordijnen, schoenen, spoorwegbanden of bankjes. Het maakt mij niet uit, zolang er maar niks verbrand wordt of op een stortplaats belandt.”
De sponsors krijgen hun gerecylede afval dus niet zelf terug?
“In het ideale geval wel. Zo zorgden we ervoor dat een Amerikaans bedrijf nu pennen maakt alleen maar van gerecyclede pennen. Een ander maakt koffiezetapparaten van gerecyclede koffie capsules. Maar in de meeste landen zijn we nog niet zover.”
Wat winnen sponsors er dan mee?
“Sponsors zijn meestal bedrijven die het afval van hun consumenten willen opruimen. Dat doen ze bijvoorbeeld om duurzaamheidsdoelstellingen te halen. En het levert ze vaak media aandacht op. Soms betalen fabrieken ook om hun eigen afval te laten verwerken, dat scheelt geld of trekt aandeelhouders.”
“De laatste jaren vragen ook steden, zoals Vancouver, of wij hun kauwgom en sigaretten willen opruimen. Dat is dan vooral om een betere indruk te maken op toeristen. En sinds kort benaderen we zelfs individuele consumenten met speciale afvalzakken waarmee ze hun huishouden 100 procent kunnen recyclen. Daarvoor betalen mensen om precies dezelfde reden als waarom ze een duurdere elektrische auto kopen.”
Het klinkt zo simpel. Waarom doen andere technici dit niet?
“Afval is niet sexy. In de meeste recylebedrijven werken technici tussen een paar vrachtwagentjes die heen en weer rijden. Zij zijn niet bezig met hoe je nieuwe vormen van afval verzamelt en bedrijven als Colgate overhaalt om te betalen. Onze kantoren zien er daarentegen stuk voor stuk uit als Google, met veel creativiteit en jonge mensen. Afval is bij ons iets positiefs.”
Terracycle in cijfers
Terracycle werkt met 125 werknemers in 26 landen, waar 60 miljoen mensen helpen met afval inzamelen. Het bedrijf groeit al 10 jaar en zette in Amerika vorig jaar 20 miljoen dollar om.
Drie jaar geleden begon Terracycle in Nederland. Inmiddels worden hier snoeppapiertjes, veiligheidskleding, pennen en handschoenen verzameld door tienduizenden Nederlanders.
Gepubliceerd op OneWorld.nl