Wie in Amsterdam een lekke band of een gebroken ketting heeft kan die laten plakken of repareren bij de dichtstbijzijnde fietsenmaker. Maar in opkomende fietssteden als Edinburgh, Göteborg en Los Angeles zijn geen fietsenmakers. Dus bedacht men creatieve oplossingen.
Doctor Bike Sessions in Edinburgh
In het gras naast het fietspad hangt een carbon racefiets aan een standaard in de lucht. De eigenaar, in wielrentenue, laat zijn versnellingen even aandraaien. Pal ernaast bekijkt iemand van het Dr. Bike team een verroeste mountainbike. Die heeft een vrouw in een zomerjurk snel uit de schuur gehaald nadat ze, omdat ze met de zagerdagse boodschappen langskwam, over de gratis fietseninspectie had gehoord.
Het is een relatief rustige dag voor de vier medewerkers van de Bike Station in Edinburgh. Twee keer per week staan zij als Dr. Bike langs een van de oude spoorlijnen die de gemeente tot fietsnetwerk heeft omgebouwd. Ze delen bellen, kaarten en lampjes uit, repareren ter plekke of verwijzen door naar de Fix Your Own Bikesessie in hun winkel verderop. Allemaal om het fietsen voor de Schotten gemakkelijker te maken.
“We enthousiasmeren voorbijgangers aan het fietsen te krijgen en leggen uit hoe ze kleine reparaties zelf kunnen doen”, zegt manager Ruairidh MacGlone (43). “Dat past goed bij de Schotse gezondheidsagenda.” De openbare Dr. Bikesessies financiert Bike Station met overheidsgeld en bijdragen van fondsen. Maar ook universiteiten en grote bedrijven huren het Dr. Bike team in, voor zestig pond (77 euro) per uur. MacGlone:“Fietsende werknemers zijn productiever en kosten minder parkeergeld.”
Zelfs de commerciele fietsenwinkels in de stad helpen dit ‘sociale bedrijfje’ een handje. Het initiatief zorgt immers voor nieuwe aanwas van hun doelgroep: Schotse fietsers. Zo ontvingen de recyclers de laatste 10 jaar al ongeveer veertigduizend oude fietsen van fietsenwinkels, overheden en particulieren.
De man in wielrentenue laat als liefhebber van Bike Station al jaren oude onderdelen achter en de vrouw in zomerjurk zal haar man voorstellen de roestige mountainbike bij Bike Station in te leveren en een gerecyclede fiets te kopen.
Fix Its in Los Angeles
Wie in Los Angeles fietspech heeft, kan op zoek naar een Fix It, een reparatiestation langs de kant van de weg. Je hangt je fiets in de beugels, downloadt via de QR-code instructies en gaat aan de slag met sleutels en schroevendraaiers die aan roestvrijstalen kabels voor je klaarhangen. Of je gebruikt alleen de pomp en fietst weer verder.
Een van de reparatietoestellen staat voor de deur bij restaurant Pine & Crane. Eigenaresse Vivian Ku (27) wilde haar gasten stimuleren niet met de auto maar met de fiets te komen. Toen ze om een pomp vroeg bij de gemeente, kreeg ze er meteen een Fix It bij. “Parkeren is hier heel lastig en we wilden graag iets voor de buurt doen. Hopelijk halen mensen straks hun noodles op de fiets omdat ze toch hun band nog moeten oppompen.”
De transportafdeling van de stad kocht dit jaar voor zeventienduizend dollar twaalf Fix Its met reservermateriaal van het bedrijf Dero en plaatste vier daarvan op de stoep bij een biologische supermarkt, een wijnbar, een media studio en Ku’s restaurant. De bedrijfjes nemen het onderhoud op zich. Vaak trekken de toestellen veel nieuwsgierige voorbijgangers en ontstaan tijdens reparaties spontaan gesprekken.
In het gehele land zijn de openbare repareertoestellen te vinden. Dero verkocht de laatste vier jaar al ongeveer 3500 Fix Its aan gemeentes, niet-gouvermentele organisaties (ngo’s) en vooral universiteiten. Daar staan studenten op de campus soms zelfs met hun kapotte tweewielers in de rij.
De Fietsenkeuken in Göteborg
Ian Fiddies (47) noemt zijn ‘cycelköket (De Fietskeuken) nadrukkelijk geen fietsenmaker. “We maken je fiets niet”, zegt hij. “We helpen je dat zelf te doen.” En alleen als hij er tijd voor heeft. Deze zaterdagmiddag geeft hij een vrouw advies over de kleurige fietsjes van haar twee kinderen. De zes andere bezoekers staan dicht op elkaar gepakt zelf te sleutelen. Je hoort alleen wat gemorrel en af en toe een fietsbel.
Iedereen mag gratis de werkplaats, het gereedschap en de gerecyclede onderdelen gebruiken. Voor elf euro, de helft als je student of werkloos bent, word je ‘lid’ van de fietsenkeuken en krijg je een gerecyclede fiets die nog niet af is of waarvan Fiddies de band heeft laten leeglopen om je toch aan het werk te zetten.
“Ik was helemaal geen professionele fietsenmaker toen ik begon”, vertelt Fiddies als hij buiten op een bankje met zwarte handen een sjekkie draait. “Het gaat erom dat je het samen uitvogelt.” Vooral buitenlandse studenten komen op de fietsenkeuken af. Ze bezetten met mooi weer de hele stoep en blijven voor de gezelligheid lang hangen. Een aantal vrijwilligers helpt op vaste tijden mee.
Fietsenkeukens zijn er ook elders in Zweden en in Duitsland, Engeland, Italië en de VS. Wel zijn die veelal wat duurder dan Cycelköket van Fiddies. Materieel krijgt hij gratis van woningcorporaties, die toch wat aanmoeten met de fietsen die studenten na hun verhuizing nogal eens achterlaten. Het atelier wordt betaald door een stichting en herbergt ook een kledingbibliotheek en een hackerruimte, een soort fietskeuken voor computers. De Zweden houden nu eenmaal van recyclen.
Alternatieve fietsenmakers in Amsterdam
Zelf je fiets leren maken kan bij Smerig, in
een kraakpand (Van Ostadestraat 233) in
De Pijp.Al dertig jaar sleutelen liefhebbers
hier aan afgeschreven fietsen. Vrijdag kun
je onder begeleiding voor een paar euro
zelf aan de slag gaan.
www.ostade233.nl/smerig
Fietsen repareren op lokatie is in de stad
ook mogelijk. De Fietswacht werkt vooral
met onderhoudscontracten voor bedrijven,
maar helpt ook particulieren bij pech
onderweg. www.fietswacht.nl
Dr. Beyk komt met een bakfiets langs om je
slot open te breken of je fiets ter plekke te
fixen. Via een app regel je een tijdstip.
www.drbeyk.nl
Bij De Fietskantine op de Overtoom krijg je
tijdens het wachten koffie of soep of zelfs
een knipbeurt bij kapper Bubblekid.
Uiteraard wel tegen betaling.
www.facebook.com/defietskantine
Met de app flattire kun je hulptroepen
inschakelen die op locatie je fiets maken.
Gepubliceerd in Parool